O problemie dysleksji

Dysleksja rozwojowa to termin określający zespół specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania. Określenie „rozwojowa” oznacza, iż opisane trudności występują w nasilonym stopniu od początku nauki szkolnej.

Do tego zespołu objawów należą:

dysleksja – specyficzne trudności w nauce czytania, którym często towarzyszą trudności w pisaniu
dysortografia – specyficzne trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (nie tylko błędy ortograficzne)
dysgrafia – trudności w opanowaniu pożądanego poziomu graficznego pisma
dyskalkulia – zaburzenia zdolności matematycznych- niski poziom rozumowania operacyjnego, kłopoty z pojęciami abstrakcyjnymi np. pojęciem liczby, wielkości

Ryzyko dysleksji może mieć źródła:

dziedziczne – większe prawdopodobieństwo zaburzeń u dzieci, których krewni I stopnia – rodzice lub rodzeństwo – również mieli lub mają dysleksję
spowodowane zmianami w centralnym układzie nerwowym, wywołanymi nieprawidłowym rozwojem w okresie prenatalnym (ciąży) i oddziaływaniem szkodliwych czynników w okresie porodu i po urodzeniu (np. niedotlenie mózgu)
powiązane z deficytami w rozwoju psychomotorycznym i poznawczym dziecka w okresie poprzedzającym naukę w szkole i na jej progu.

Pierwsze oznaki dysleksji możemy dostrzec dopiero, gdy dziecko zaczyna się uczyć umiejętności czytania i pisania, ale wiele wczesnych symptomów można zaobserwować na długo przed rozpoczęciem nauki. O ryzyku dysleksji można mówić już nawet w najwcześniejszym okresie życia, jednak problem ten dotyczy w największym stopniu dzieci u progu szkoły. Dlatego warto uważnie obserwować dzieci uczęszczające do przedszkola, do oddziału rocznego przygotowania przedszkolnego oraz do szkoły na etapie wczesnej edukacji.

Rozpoznaje się dysleksję rozwojową, gdy stwierdza się:

prawidłowy rozwój umysłowy
obecność istotnych opóźnień w rozwoju funkcji (słuchowo-językowych, wzrokowo-przestrzennych, ruchowych, integracji tych funkcji), które stanowią podstawę do wykształcenia się umiejętności czytania i pisania
wczesne występowanie trudności w czytaniu i pisaniu (od początku nauki szkolnej, zerówce, klasie I, II)
trudności w czytaniu lub pisaniu są nasilone i długotrwałe, nie ustępują zaraz po podjęciu pomocy w domu, a nawet w pierwszym okresie terapii

Dysleksja to przede wszystkim trudności w czytaniu i pisaniu, ale NIE TYLKO

mechanizmy wywołujące dysleksję powodują także wiele innych objawów związanych z mową i uczeniem się
problemy w czytaniu i pisaniu mogą wywołać trudności w innych przedmiotach szkolnych – matematyce, historii, biologii czy nawet muzyce lub wychowaniu fizycznym
konsekwencją dysleksji mogą stać się problemy emocjonalne – lęk szkolny, zaniżona samoocena, wycofanie czy depresja
dysleksja w dorosłym życiu ogranicza możliwości wykonywania wielu zawodów wymagających szybkiego zapamiętywania i przetwarzania informacji mówionych lub pisanych

Dysleksja to trudności występujące zazwyczaj u dzieci INTELIGENTNYCH i PRACOWITYCH oraz ZMOTYWOWANYCH

nie jest prawdą, że dysleksja to wymówka dla leniwych – zdecydowana większość dzieci, także tych, u których później zostanie zdiagnozowana dysleksja, przychodzi do szkoły z nadzieją i radością; jest to długo wyczekiwany moment w ich życiu – wszystkie dzieci CHCĄ się uczyć, CHCĄ czytać i pisać
odrabianie pracy domowej przez dzieci z dysleksją zajmuje zazwyczaj 2–3 razy więcej czasu niż przez rówieśników, a do tego często dochodzą zajęcia specjalistyczne i terapia – nic dziwnego, że pojawia się u nich zmęczenie, zniechęcenie czy nawet bunt

Dysleksji NIE POKONA intensywna nauka i wielokrotne powtórki

osoby z dysleksją nie są w stanie (lub przychodzi im to powoli i z trudem) opanować umiejętności czytania i pisania z wykorzystaniem typowych metod dydaktycznych
potrzebują one:

specjalnie dostosowanych metod – pozwalających lepiej sobie radzić z trudnościami, np. dla wielu z nich skuteczna w nauczaniu czytania jest metoda sylabowa
specjalistycznych zajęć, które można nazwać terapią, choć u dzieci młodszych mają one raczej charakter wspomagania rozwoju; na etapie szkolnym oferuje się dzieciom tzw. zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole lub w poradni;
rodzice mają wiele możliwości wspierania dziecka z dysleksją lub jej ryzykiem w domu, w czasie codziennych zajęć i odrabiania lekcji

Co robić?

Rodzic ma prawo szukać pomocy w poradni psychologiczno-pedagogicznej w rejonie swego zamieszkania. Psycholog i pedagog w poradni dokonają pogłębionej i specjalistycznej diagnozy ryzyka dysleksji dostosowanej do wieku dziecka. W efekcie rodzic otrzyma szczegółową opinię wskazującą mocne i słabe strony dziecka oraz zalecenia dotyczące wspomagania rozwoju, terapii i edukacji. W opinii zawarte są też m.in. szczegółowe zalecenia dotyczące sposobu doskonalenia zaburzonych funkcji, prowadzenia dodatkowej pracy doskonalącej umiejętność pisania w założonym do tego celu zeszycie ćwiczeń ortograficznych oraz pracy nad techniką czytania. Może pojawić się również informacja o konieczności wykonania specjalistycznych badań lekarskich. Jeżeli jest tylko taka możliwość, to warto skorzystać też z zajęć terapii pedagogicznej. Konieczne mogą się również okazać spotkania z logopedą.

Dziecko nie może zostać poddane takiemu badaniu bez zgody rodzica/opiekuna. Do diagnozy ryzyka dysleksji wykorzystuje się specjalistyczne testy psychologiczne i pedagogiczne, powiązane ze szczegółowym wywiadem i obserwacją dziecka. Wizyta w rejonowej poradni psychologiczno-pedagogicznej nie wymaga skierowania i jest bezpłatna. Rodzic może prosić o badanie na własną rękę i nie musi ujawniać w szkole jego rezultatów, choć zazwyczaj jest to bardzo pomocne.

Procedura badania gimnazjalistów

Jeżeli uczeń gimnazjalny/ponadgimnazjalny nigdy wcześniej nie był objęty opieką poradni psychologiczno-pedagogicznej i zgłasza się na badanie pod kątem specyficznych trudności w uczeniu się po raz pierwszy, to w świetle znowelizowanego w listopadzie 2010r. rozporządzenia MEN w sprawie zmian w wydawaniu opinii o specyficznych trudnościach w uczeniu się, szkoła (w porozumieniu z rodzicem ucznia) zobowiązana jest przedłożyć wniosek do poradni psychologiczno-pedagogicznej wraz z uzasadnieniem dyrektora i opinią rady pedagogicznej w celu przeprowadzenia badań diagnostycznych pod kątem ewentualnych problemów dyslektycznych.

Szczegółowa procedura postępowania:

skierowanie wniosku przez nauczyciela/rodzica do dyrektora
opracowanie opinii przez radę pedagogiczną na prośbę dyrektora
przygotowanie uzasadnienia przez dyrektora na podstawie opinii rady pedagogicznej
skierowanie ucznia do poradni psychologiczno-pedagogicznej